ورزش و درمان بیماری های مزمن

معرفی کتاب ورزش و درمان بیماری های مزمن

امروزه روش‌ها غیرتهاجمی و متدهای محافظه‌کارانه از جمله ورزش و فعالیت جسمانی در درمان بیماری‌های مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته و جوامع پیشرفته بیش از پیش این روش‌ها را در پیشگیری و درمان انواع مختلف بیماری‌ها و مشکلات اسکلتی عضلانی مورد استفاده قرار می‌دهند.

رویکردهای مختلف ورزشی و تمرینی در قالب پروتکل‌های ورزش درمانی و نسخه‌های ورزشی به عنوان یک مداخله اثربخش در درمان و کاهش عوارض انواع مختلف بیماری‌ها از جمله بیماری‌های متابولیک، اسکلتی عضلانی و حتی بیماری‌های خاص در تحقیقات علمی مختلف گزارش شده است.

اگرچه امروزه ثابت شده است که یکی از علل زمینه‌ای بیماری‌های متابولیکی و اسکلتی عضلانی بی‌تحرکی و عدم انجام فعالیت جسمانی است اما توجه به اثرات درمانی ورزش و فعالیت جسمانی در کاهش عوارض‌ بیماری‌های مزمن می‌توان در این گروه از بیماران بیشتر مورد توجه قرار گرفته است.
کتاب ورزش و درمان بیماری های مزمن حاوی اطلاعات مستخرج از نتایج مقالاتی است که با رویکرد پیشگیرانه و درمانی و با هدف بررسی اثرات مثبت ورزش و فعالیت جسمانی در بیماری های مزمن برای علاقمندان این حوزه ارائه شده است که در واقع برگردان یک مطالعه مروری و جامع است که قبلا به زبان انگلیسی به چاپ رسیده است.

کتاب ورزش و درمان بیماری های مزمن

کتاب ورزش و درمان بیماری های مزمن با هدف در اختیار قراردادن یک منبع کاربردی در حوزه ورزش و درمان بیماری‌ها (ورزش درمانی) برای دانشجویان رشته های مختلف از جمله حوزه تربیت بدنی (آسیب‌شناسی ورزشی و حرکات اصلاحی، فیزیولوژی ورزشی، پزشکی ورزشی، فیزیوتراپی و …) و البته همکاران محترم در دانشگاه‌ها و مراکز درمانی ترجمه و تدوین شده است.
مطالعه منابع علمی که بر پایه نتایج تحقیقات با کیفیت (مقالات اصیل و مروری) است در بسیاری از موارد این امکان را به دانشجویان و اساتید می‌دهد تا با استناد به آن‌ها و ایده‌پردازی حوزه‌های تحقیقاتی مشابهی را تعریف نموده و مسیر مطالعاتی جدیدی را ترسیم نمایند.
در این کتاب نیز سعی شده تا با بهره گیری از نتایج تحقیقات با کیفیت، اثربخشی ورزش و تمرینات جسمانی بر بیماری‌های مزمن در حوزه‌های؛ پیشرفت بیماری، کیفیت زندگی، توسعه قدرت و … در افراد مبتلا مورد مطالعه قرار گیرد تا دانشجویان حوزه های علمی مختلف پس از مطالعه موارد فوق را در به‌کارگیری این مفاهیم در مقالات، پایان نامه‌ها و رساله‌های خود و انتخاب موضوعات پژوهشی توانمندتر باشند.

در دهه‌های اَخیر دانش قابل توجهی در مورد تأثیر فعالیت جسمانی [ورزش] بر درمان تعدادی از بیماری‌ها، که در درجه اول به عنوان اختلالات دستگاه حرکتی شناخته نمی‌شوند، حاصل شده است. در این کتاب مدارک و شواهدی دالِ بر تجویز ورزش [فعالیت جسمانی] در درمان اختلالات مربوط به سندروم‌های متابولیکی (مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2، اختلالات لیپید خون، پُرفشار خونی، چاقی)، بیماری‌های قلبی و ریوی (بیماری انسداد ریوی مزمن، بیماری عروق کرونری، نارسایی قلبی مزمن و لنگش متناوب)، بیماری‌های عضلانی، استخوانی و مفصلی (استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید، استئوپروز، فیبرومالژیا، سندروم خستگی مزمن)، سرطان، افسردگی، آسم و دیابت نوع 1 ارائه شده است. همچنین تاثیر ورزش درمانی بر روند توسعه بیماری (پاتوژنز)، علائم ویژۀ تشخیص، آمادگی جسمانی یا قدرت و کیفیت زندگی در مورد هر بیماری مورد بررسی قرار گرفته است. در ادامه هر بخش به طور خلاصه سازوکارهای احتمالی ارائه شده و اصول تجویز ورزش درمانی مورد بررسی قرار گرفته است. در انتهای هر بخش نیز به نوع و مقدار ورزش و همچنین موارد منع احتمالی پرداخته شده است.

امروزه نقش مناسب ورزش در درمان تعداد زیادی از اختلالات بالینی مشخص شده است (الدریج، 2003؛ رابرت و بارنارد، 2005).
شواهد و مدارک موجود نشان می‌دهد که موارد منتخب درمان ورزشی، به کارآیی و َاثربخشی درمان دارویی و در موقعیت‌هایی حتی مؤثرتر از دارو درمانی است یا بر اَثربخشی آن می‌افزاید. بر اساس نتایج پژوهش‌های متعدد ورزش درمانی به عنوان یک الگوی متغیر ارائه نشده بلکه به بیان دقیق‌تر باید گفت که مدارک و شواهد آنقدر محکم هستند که ورزش درمانی تَحقُق یافته است.
مطالعات انتخاب شده در این کتاب، هم فراوانی [نرخ شیوع] بیماری‌ها و هم نیاز نسبی آن‌ها برای ورزش درمانی را مورد توجه قرار داده است. موارد حد فاصلی بین تمرین بدنی به عنوان پیش‌گیری و تمرین بدنی به عنوان درمان واقعی وجود دارد. در این کتاب بیشتر به بیماری‌هایی پرداخته شد که در مورد درمان دارویی آنها اتفاق‌نظر وجود دارد، برای مثال بیماری‌هایی همچون پَر فشار خونی، هایپر لیپیدمی، مقاومت به انسولین و چاقی. در این کتاب سعی شد تا زمینه‌هایی را برای ورزش درمانی به اَشکال تمرینات استقامتی، تمرینات انعطاف پذیری، تمرینات هوازی و یا تمرینات قدرتی ارائه گردد.
بنابراین این کتاب دیگر روش های درمانی همچون دارو درمانی، رژیم درمانی یا ترک سیگار را بررسی نمی‌کند!
هدف این کتاب، فراهم نمودن شواهدی برای کاربرد فعالیت جسمانی و ورزش به عنوان یک روش درمانی است. همچنین پیشنهاد می‌شود که این روش درمانی را چگونه می‌توان تجویز نمود.
اگرچه توصیه‌های ویژه تنها براساس شواهد و مدارک علمی، آن هم برای تعداد معدودی از بیماری‌ها ارائه می‌گردد، با این همه بر اساس شواهد و اتفاق‌نظرهای علمی ما برای کاربردی‌تر شدن مطالب این کتاب پیشنهاداتی را برای روش‌های تمرینی ویژه ارائه خواهیم داد.

روش‌شناسی
جستجوی مقالات متعدد در مورد هر یک از بیماری‌ها به صورت کتابخانه‌ای و در سایت‌های علمی پزشکی و ورزشی با کلید واژه‌های ورزش درمانی، تمرین، آمادگی جسمانی، فعالیت جسمانی، بازتوانی و فعالیت هوازی انجام شده است. مقالات بر اساس لیست منابع و با توجه به مقالات جدید و مقالات مروری مورد بررسی قرار گرفته اند. لازم به ذکر است که در ابتدا به مطالعه مقالات و منابع علمی جدید و سپس به تطبیق این مطالب با مطالعات قدیمی پرداخته شده است. پژوهش‌هایی که در آن‌ها روش مداخله‌ای؛ فعالیت های ورزشی هوازی یا تمرینات قدرتی بودند و در قالب تحقیقات کنترل شده تصادفی انجام گرفته بودند در الویت انتخاب قرار داشتند. در مورد تحقیقات کنترل نشده یا تحقیقات کنترل شده‌ای که اطمینان در مورد انتخاب تصادفی نمونه‌ها وجود نداشت، فقط در مواردی که این مطالعات اطلاعات مهمی برای مثال در مورد شکل فعالیت ورزشی داشتند مورد استفاده قرار گرفتند.
فرایند درمانی ورزش می‌تواند به وسیله اَثر مستقیم بر روند توسعه بیماری (پاتوژنز) (برای مثال در بیماری‌های؛ لنگش متناوب و بیماری عروق کرونری)، بهبود علائم آشکار بیماری (برای مثال در بیماری؛ انسداد ریوی مزمن)، ارتقاء آمادگی جسمانی، قدرت و از این رو کیفیت زندگی تضعیف شده بیماران (برای مثال در بیماری؛ سرطان) قابل مشاهده و بررسی باشد. هدف این است که بیماران تا اندازه‌ای ورزش کنند که از اثرات مثبت پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های دیگر برخوردار شوند.
ِاستناد به شواهد علمی قوی و محکم در این موارد از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. در کتاب حاضر بررسی هر مطالعه (اثربخشی ورزش بر هر بیماری) به شکل زیر درجه‌بندی شده است تا شواهد علمی مُستَدل برای تجویز فعالیت ورزشی برای هر بیماری ارائه گردد:
الف: اسناد و مدارک علمی محکم و قوی همچون مطالعات مرتبط با کیفیت بالا؛
ب: اسناد و مدارک علمی متوسط برای مثال حداقل یک مطالعه با کیفیت بالا یا چندین مطالعه با کیفیت متوسط؛
ج: اسناد و مدارک علمی محدود مثل حداقل یک تحقیق مربوط به موضوع از نوع تحقیقات با کیفیت متوسط؛
د: هیچ شواهد یا مدارکی مبنی بر (1) تأثیر بر روند توسعه بیماری، (2) علائم ویژه بیماری، (3) آمادگی جسمانی یا قدرت و (4) کیفیت زندگی وجود ندارد.

آنچه در کتاب ورزش و درمان بیماری های مزمن می خوانید :

بخـــــــش او ل اختلالات مربوط به سندرم‌های متابولیکی
فصل اول مقاومت به انسولین
فصل دوم دیابت نوع 2
فصل سوم اختلالِ چربی خون
فصل چهارم پُرفشار خونی
فصل پنجم چاقی

بخـــــــش دوم بیماری‌های قلبی و ریوی
فصل ششم بیماری انسداد ریوی مزمن
فصل هفتم بیماری عروق کرونری قلب
فصل هشتم نارسایی قلبی مزمن
فصل نهم لنگش متناوب

بخـــــــش سوم بیماری‌های‌عضلانی، استخوانی و مفصلی
فصل دهم استئوآرتریت
فصل یازدهم آرتریت روماتوئید
فصل دوازدهم استئوپروز
فصل سیزدهم فیبرومیالژیا
فصل چهاردهم سندروم خستگی مزمن

بخـــــــش چهارم سایر بیماری‌های مزمن
فصل پانزدهم سرطان
فصل شانزدهم افسردگی
فصل هفدهم آسم
فصل هجدهم دیابت نوع 1

منابع

تالیف: دکتر سعید نقیبی, دکتر علی اصغر فلاحی, دکتر مهدی قیطاسی
ویراستار علمی: دکتر مهدی قیطاسی