پروتکل های بازتوانی زانو

معرفی کتاب پروتکل های بازتوانی زانو

انسان بعنوان اشراف مخلوقات طی قرون متمادی با تلاش بسیار در راه رسیدن به زندگی بهتر به تکنولوژی امروزی دست یافته است و با سرعت باور نکردنی به راه توسعه خود ادامه می‌­دهد. تکنولوژی پیشرفته امروز تمامی علوم حاضر را در هم ادغام کرده و به خدمت گرفته تا هیچ مانعی را برای توسعه و پیشرفت نشناسد. بطوری که علومی مانند الکترونیک در علم پزشکی، ریاضیات در ژنتیک و ورزش در طب هر روز به موفقیت‌­های تازه­ای دست می‌­یابند. درمیان علوم پیشرفته امروز دنیا، تربیت بدنی و علوم ورزشی می‌­رود تا جایگاه واقعی خویش را بدست آورد به طوری­ که شاهد رشد و توسعه­‌ی همه جانبه آن در زوایای مختلف علمی، بخصوص امر تحقیق و پژوهش می‌­باشیم.

پروتکل های بازتوانی زانو

اگر انسان روزي نتواند حرکت کند مطمئناً دچار سرنوشت غم انگيزي خواهد شد. سيستم اسکلتي و عضلاني‌، موجود زنده را قادر مي‌­سازد که به آساني و به راحتي حرکت کند، بيماري‌‌ها و اختلالات به طور جدي اين پديده با ارزش را، اين موهبت بزرگ خداوندي را از او خواهند گرفت. نبود فعاليت­‌هاي بدني در دوره­‌هاي مختلف زندگي انسان‌­ها باعث بوجود آمدن ناراحتي‌هاي بسيار هم از لحاظ جسمي و هم از لحاظ رواني شده است. از سوي ديگر هر قدر فعاليت­‌هاي بدني و ورزش از لحاظ کمي و کيفي توسعه و افزايش مي‌­يابد به همان نسبت نيز فشار­هاي ناشي از تمرين موجب بروز ضايعات و صدمات بويژه در سيستم عضلاني- اسکلتي مي‌­گردد. لذا بررسي علل وقوع‌، نحوه پيشگيري و بازتوانی صدمات ورزشي همواره بسيار مهم بوده و حجم قابل توجهي از تلاش­‌هاي متخصصين و محققان اين رشته را به خود اختصاص مي­‌دهد. اين گونه کارهای علمی در راستاي کاهش هزينه­‌هاي درماني، ارتقای عمل ورزشکاران و سطح سلامت جامعه انجام مي­‌شود.
در کتابی که پیش روی شماست، سعی شده که از رفرنس­‌های تخصصی مورد تائید استفاده شود که دانشجویان رشته آسیب شناسی ورزشی، فیزیوتراپ­‌ها و افراد آسیب دیده از ناحیه رباط صلیبی قدامی می‌­توانند برای آموزش، درمان، توان­بخشی آز آن استفاده نمایند. در این کتاب سعی شده که تمام حرکات توان­بخشی همراه با تصویر مناسب ارائه شود و طوری تنظیم شده که می­‌توان بیشتر حرکات را در خانه انجام داد و کمتر به مراکز درمانی مراجعه کرد. می­‌توان گفت که مطالعه این کتاب برای کسانی که دچار آسیب رباط صلیبی قدامی در حین کار یا ورزش شده­‌اند و همچنین دانشجویان و فیزیوتراپیست­‌ها واقعاً مفید می­‌باشد و اطلاعات کاملی به آن­ها در این زمینه خواهد داد.

اندام تحتاني علاوه بر اين­ که پايه و سطح اتکاي آدمي است عامل جابه‌­جايي او نيز می‌­باشد. بنابراين ناهنجاري‌­ها و آسیب دیدن اين بخش علاوه بر تغييرات وضعيت ايستاده، جابه‌جايي را نيز تحت تأثير قرار مي­‌دهد. هم چنين عدم پيشگيري و اصلاح ناهنجاري­‌ها‌ و بازتوان کردن مناسب و به ­هنگام اين بخش به بروز اختلالات ثانويه در ساير اندام­‌هاي تحتاني منجر مي­‌شود [1]. پایداری غیر فعال مفصل زانو از سوی رباط‌­های جانبی، رباط‌­های صلیبی و مینیسک تأمین می‌­شود. پایداری قدامی- خلفی به ترتیب از سوی رباط‌­های قدامی و خلفی تأمین می‌­شود. کارکرد این عوامل مانع از باز و بسته شدن بیش از اندازه مفصل زانو است. پایدار کننده‌­های زانو درحین حرکت و جاذب شوک و فشار مینیسک­‌ها هستند، و پایدار کننده‌­های فعال مفصل زانو در حین حرکت عضلات می­‌باشند [2].
سالانه آسيب­‌هاي متعددي در نتيجه فعاليت­‌هاي ورزشي رخ مي­‌دهد که منجر به کاهش سطح فعاليت­‌هاي بدني و از دست رفتن زمان کاري و همچنين همراه شدن هزينه­‌هاي درماني بالا مي‌شود. هزينه‌­هاي سالانه ناشي از صدمات ورزشي در سطح جهان مبلغي برابر چندین بيليون دلار برآورد شده است. کراوس و کونروي برآورد کرده‌­اند که سالانه تنها در آمريکا 3 الي5 ميليون آسيب ورزشي در ميان ورزشکاران حرفه‌­اي و آماتور رخ مي­‌دهد. طبق سيستم نظارت بررسي صدمات در سال 2001-2000 انجمن ورزشي دانشگاهي ملي شايع‌ترين مناطق آسيب‌­ها مچ پا، زانو و ساق پا در ميان بازيکنان فوتبال – بسکتبال – لاکروس و هاکي بوده است [4]و[5]. در تمام دنيا با توجه به ازدياد سرعت حرکت و بالا رفتن تکنيک‌­هاي ورزشي و درآمد­هاي زيادي که اين رشته عايد ورزشکاران مي­کند مسايل طب ورزشي و صدمات ورزشي نيز يکي از بخش­‌هاي مهم طب شده است. صدمات ورزشي تقريباً 70% متوجه زانو است به اين دليل بخش‌­هاي مهمي از طب را آسيب­‌هاي زانو تشکيل مي‌­دهد [6].

مفصل زانو بزرگترين و پيچيده‌­ترين مفصل بدن است كه نقش و اهميت آن در رشته‌­هاي ورزشي قابل توجه مي‌­باشد [7]. يكي از موارد اهميت مفصل زانو، از اين جهت مي­‌باشد كه وجود هر گونه درد و ناراحتي(به علت پاسچر جبراني) موجب كاهش دامنه حركتي در اين مفصل گشته و به واسطه ارتباط تنگاتنگي كه بين مفصل زانو با مفاصل ران و مچ پا وجود دارد، كاهش كارآيي مفصل زانو، به طور مستقيم بر روي كارآيي و عملكرد مفاصل مچ و پا تأثير مي­‌گذارد. لذا با توجه به اهميت مفصل زانو از لحاظ ايجاد ثبات و استحكام و تحمل وزن، هرگونه درد، ضايعه و يا ناهنجاري اسکلتي- عضلاني آن موجب تسريع تغييرات دژنراتيو يا فرسايشي در سطح مفصل مي­‌شود(8). از طرف ديگر در ميان كل صدمات، آسيب مفصلي نسبت به آسيب­هاي عضلاني و استخواني از شيوع بيشتري برخوردار بوده و در ميان مفاصل، مفصل زانو (احتمالا به دليل اين که به طور مكرر در معرض فشار و كشيدگي است) از جمله مفاصلي است كه در معرض بيشترين خطر آسيب ديدگي (6/15%) چه از نوع آسيب­‌هاي حاد و برخوردي (2/30%) و چه از نوع آسيب‌­هاي ناشي از استعمال بيش از حد (4/18%) مي‌­باشد [9]. لیگامان متقاطع قدامی یکی از لیگامان­‌های مهم زانو است. که ضایعات آن یکی از شایع­‌ترین آسیب­‌های ورزشی می‌­باشد(10). هدف بازتوانی بعداز ضایعات زانو، برگشت تدریجی به سطح فعالیت قبل از ضایعه می‌­باشد [11]. هرچه زمان درمان متعاقب ضایعه کمتر باشد، نتایج درمان برای بیمار بهتر خواهد بود و بیمار سریع‌­تر به عملکرد قبلی خود برگشت خواهد نمود [12].

آیا پروتکل­‌های بازتوانی مختلفی بایستی براساس نوع گرافت انتخابی طراحی شوند؟ جواب این سوال هنوز نامعلوم و مجهول باقی مانده است. بیشتر ادبیات مربوط به بازتوانی آسیب­‌های ورزشی برروی جنبه‌­های کلینیکی، طرح‌­های تشخیصی، پیش بینی و درمان تاکید دارند و به این موارد می­‌پردازند. با این حال رغبت و تمایل به سمت جنبه‌­های روان­شناختی و بازتوانی آسیب‌‌های ورزشی درحال افزایش است. شرکت کردن نامحدود در فعالیت­‌های ورزشی و بازگشت به سطح اولیه‌­ی آمادگی جسمانی قبل از آسیب دیدن در حین ورزش، اغلب بعنوان یک شاخص برای موفقیت بازسازی گزارش شده است. برای انتخاب ورزشکار در برگشت به سطح فعالیت پیش از آسیب­شان به عملکرد زانوی تخریب شده بستگی دارد. با این حال، در زمینه­‌ی کلینیکی بایستی از دلیل اجتماعی یا موانع روان­شناختی مانند ترس از آسیب مجدد [13] که می­‌تواند برروی برگشت دوباره به ورزش تاثیر بگذارد آگاهی لازم را داشته باشیم [14].

اگر برنامه‌­ی درمانی به گونه­‌ای باشد که فقط علائم و نشانه­‌ها آسیب را بهبود بخشد، ورزشکار نمی‌­تواند بازگشت مطمئن و باکارآیی بالایی به سطح عملکرد قبل از آسیب داشته باشد[10]. صدمات ورزشی برروی توانائی­‌های عصبی- حرکتی فرد تأثیر می­‌گذارند. از این رو برنامه­‌ی بازتوانی نباید صرفاً به افزایش دامنه حرکت، قدرت و استقامت محدود گردد، بلکه باید به هماهنگی عصبی- عضلانی، چابکی و بهبود حس عمقی نیز توجه نمود [10]. یکی از بهترین جنبه‌­های بالینی درک نقش حس عمقی در کنترل سیستم عصبی- عضلانی بعداز ضایعات مفصل زانو و بازتوانی آن است [15]. از این رو باید به برنامه بازتوانی عملکردی توجه نمود. در این نوع بازتوانی به کلیه اجزای حرکت نظیر قدرت، سرعت، استقامت، توان، هماهنگی عصبی- عضلانی، چابکی و تعادل توجه می‌­شود و هدف نهایی بازگشت هر چه سریع­‌تر و مطمئن­‌تر فرد به سطح عملکردی قبل از ضایعه می‌­باشد [16].

آسیب­‌های رباط مفصل زانو باعث اختلال در پایداری غیرفعال زانو می­‌شود، و بایستی به عنوان خطر بالقوه تحت درمان، بازسازی و بازتوانی قرار گیرند [2]و[3]. امید می­رود با انجام چنین کارهای علمی، توجه متخصصین طب ورزشی، فیزیوتراپیست‌­ها، مربیان ورزش و دست‌اندرکاران علوم ورزشی و طب ورزشی به شناسایی آسیب­‌های ورزشی ورزشکاران که در معرض ابتلا به صدمات حاد هستند معطوف نموده و در صدد بر طرف نمودن عوارض ناشی از آسیب برآیند و راه کارها و برنامه­‌های بازتوانی خواصی را ارئه دهند. همچنین امید است که از رهگذر این کتاب و تحقیقات مشابه دیگر، بتوان یک برنامه­‌ی بازتوانی مناسب، منعطف و عملکردی برای بازتوان کردن افراد مبتلا به آسیب­‌های لیگامانی مفصل زانو تبیین کرد و ابهامات و کاستی­‌های موجود در این زمینه را برطرف نمود.

آنچه در کتاب پروتکل های بازتوانی زانو می خوانید :

فصل اول: آناتومی و بیومکانیک مفصل زانو
فصل دوم: حرکات، پاتومکانیک و پاتوفیزیولوژی مفصل زانو
فصل سوم: آزمون­‌های ارزیابی مفصل زانو
فصل چهارم: بازسازی و ارزیابی ACL آسیب دیده
منابع