بیوشیمی ورزشی

پاسخ به پرسش‏های بی‏شمار درباره چرایی و چگونگی فعالیت بدنی
کتاب «بیوشیمی ورزشی» همانند یک خودآموز، مطالب درسی دوره‏ های کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته بیوشیمی فعالیت ورزشی را پوشش می‏دهد. این اثر به مخاطب می‏آموزد که علم بیوشیمی فعالیت ورزشی با استفاده از زبان ظریف، دقیق و تعامل‏های مولکولی، به پرسش‏های بی‏شمار درباره چرایی و چگونگی مشاهده و آزمایش‏های فعالیت بدنی پاسخ می‏دهد.

رشته بیوشیمی کمی بیش از یک قرن قدمت دارد و رشته بیوشیمی فعالیت ورزشی، به ‏مثابه کودکی با والدینی نسبتا جوان است. بیوشیمی در همین مدت توانسته گام‏ های بزرگی برای درک پدیده زندگی در پیچیده ‏ترین جزئیات خود بردارد و خدمات ارزنده‏ ای برای رفاه انسان‏ها به همراه داشته است. امروزه همه علوم سلامت برای موفقیت خود به یافته‏ های بیوشیمیایی وابسته‏ اند. بنابراین، مباحث صرفا بیوشیمیایی بخش قابل ‏توجهی از کتاب‏های درسی را در موضوعاتی مانند فیزیولوژی، آسیب‏ شناسی، میکروبیولوژی و داروسازی به خود اختصاص می‏دهد. اگرچه، بیوشیمی فعالیت ورزشی در آغاز راه است، اما این علم با استفاده از زبان ظریف، دقیق و تعامل‏های مولکولی به پرسش‏های بی‏شمار درباره چرایی و چگونگی مشاهده و آزمایش‏های فعالیت بدنی پاسخ می‏دهد. این زبان، با سخت‏ ترین بررسی‏ها، به دانش بشر که خود محصول تعامل مولکولی بسیار پیچیده است، می ‏افزاید. به این ترتیب، بیوشیمی فعالیت ورزشی پایه ‏ای برای فیزیولوژی ورزش، پزشکی ورزشی، تغذیه ورزشی و سایر شاخه‏ های علوم سلامت مرتبط با فعالیت ورزشی است.

بیوشیمی ورزشی انتشارات حتمی

ویراست جدید کتاب «بیوشیمی ورزشی» تألیف واسیلیس ماگیوس با ترجمه مشترک دکتر عباسعلی گائینی؛ استاد دانشگاه تهران و دکتر رضا نوری؛ عضو هیأت علمی دانشگاه تهران از سوی انتشارات حتمی چاپ و روانه بازار نشر شده است. هدف اصلی کتاب حاضر این است که همانند یک خودآموز، مطالب درسی دوره ‏های کارشناسی و کارشناسی ارشد در رشته بیوشیمی فعالیت ورزشی را پوشش دهد.

این اثر در چهار بخش با عنوان‏های «مبانی بیوشیمی»، «بیوشیمی فرایندهای عصبی و عضلانی حرکت»، «سوخت‏ وساز فعالیت ورزشی» و «ارزیابی بیوشیمیایی ورزشکاران» تدوین شده است. بیوشیمی فعالیت ورزشی، به روش‏ های گوناگون، چگونگی اثر فعالیت ورزشی بر تغییرات عملکرد بدن در سطح مولکولی را بررسی می‏کند. ابزار اصلی این بررسی، اصول و مبانی بیوشیمی است که در بخش نخست کتاب به آن پرداخته شده است. سپس، این اصول در بخش دوم برای تحریک دستگاه‏های عصبی عضلانی که منجر به حرکت می‏ شوند، به‏ کار می‏روند. روش‏هایی که فعالیت ورزشی با آن سبب تغییر متابولیسم می‏شود، در بخش سوم ارائه شده که بخش اصلی کتاب را تشکیل می‏دهد. در بخش چهارم نیز استفاده از آزمایش‏های بیوشیمیایی ساده، ویژه ارزیابی تندرستی و عملکرد ورزشکار بررسی می‏شود.

سرفصل‏ های جدید ویراست دوم بیوشیمی ورزشی

ویتامین‏ها و مواد معدنی به‏ عنوان بخشی از دنیای گسترده چگونگی اثر تغذیه بر متابولیسم فعالیت ورزشی، چگونگی مبارزه فعالیت ورزشی با بیماری‏ها، اطلاعات انرژی (به شکل تغییر انرژی آزاد استاندارد) براساس جدیدترین داده ‏های موجود، شکل‏ها و جدول‏ های توضیحی بیشتر، کمک‏های آموزشی پیشرفته شامل هدف‏ های یادگیری برای هر فصل، یادداشت‏های توضیحی و آموزنده، خلاصه فصل، واژه‏ های کلیدی، خودآزمایی، پاسخ‏های تفصیلی به خودآزمایی‏ها و یک واژه ‏نامه گسترده، معرفی زیست ‏شناسی دستگاه، گونه‏ شناسی (ژنوم ‏شناسی ، نسخه ‏برداری ‏شناسی ، پروتئوم ‏شناسی ، متابولیسم‏ شناسی ) و رایانش زیستی، ارزیابی انتقادی از اصطلاحات مبهم و باورهای نادرست درباره بیوشیمی و فیزیولوژی فعالیت ورزشی، بحث مفصل درباره نقش لاکتات در متابولیسم فعالیت ورزشی و مباحث وابسته به آن، ارائه آخرین یافته ‏ها درباره بیان ژن به دلیل ارتباط آن‏ها با سازگاری‏های ناشی از تمرین، نگاهی نوین به خستگی و دلایل آن، معرفی تمرین تناوبی و آثار آن بر متابولیسم فعالیت ورزشی، ارائه گسترده‏ای از چگونگی مختل شدن فعالیت ورزشی در وضعیت اکسایش – احیا و چگونگی ارزیابی آن در ورزشکاران، ارائه گسترده ‏ای از طرح‏ها و روش‏های مورد استفاده برای مطالعه متابولیسم فعالیت ورزشی، ارائه گسترده ‏ای از کمک نیروزاهای قانونی و غیرقانونی و معرفی میوکاین‏ها و نقش آن‏ها در فعالیت ورزشی، موارد و سرفصل ‏های جدیدی هستند که به ویراست دوم کتاب افزوده شده است.

در بخشی از مقدمه این کتاب به قلم عباسعلی گائینی، آمده است: «و خالق این اثر، انسان پویایی نیست جز «واسیلیس ماگیوس». خلاق، مبتکر، نواندیش، نوآور در صحنه‏ های علمی، پیشگام در تبیین نظریه‏ های علمی جدید در زندگی کسانی که خود فعال‏اند و یا خود را برای نقش ‏آفرینی در صحنه‏ های مهیج جهان ورزش آذین می‏کنند. در کنار نام صدها دانشمند خالق مثل بوچارد، اسپریت، هوستون، کرامر، شونفلد، رابرگز، هارگریوس، کاردول، مارتنز، نام «ماگیوس» در پیشانی دانش و علم بیوشیمی و بیوشیمی فعالیت ورزشی، در چند دهه اخیر درخشیده و در آینده نیز در صفحه این جریده پر زرق و برق (بیوشیمی ورزشی) باز هم درخشان ظاهر خواهد شد. تعبیری نمی‏توان برای این نسل نواندیش یافت تا وجاهت، فصاحت و بلاغت و آفرینندگی آن‏ها را در محیط پویای علم به ‏ویژه علوم ورزشی بیان کند، آن‏گونه که سزاوار آن‏ها است، ولی با اتقان یقین می‏توان گفت «ماگیوس» اندیشمند پویایی است که از لحظه ورودش به صحنه بیوشیمی تاکنون، کاویده است، نقد کرده است، مدل‏سازی کرده است و اکنون خود صاحب نظری بی‏ همتا در عالم بیوشیمی ورزشی است. تلاش‏های او را در این اقیانوس پهناور ارج می‏ نهیم و نقش سازنده‏اش را در به میدان آوردن بیوشیمی ورزشی در پهنه گسترده علوم ورزشی گرامی می‏داریم.»

نخستین چاپ از ویراست دوم کتاب «بیوشیمی ورزشی» در 617 صفحه  از سوی انتشارات حتمی راهی بازار نشر شده است.

تالیف: واسیلیس ماگیوس
مترجم: دکتر رضا نوری, دکتر عباسعلی گائینی