روش های پژوهش تجربی در علوم ورزشی

معرفی کتاب روش های پژوهش تجربی در علوم ورزشی

عصر حاضر دوره شتابان دانش بوده به گونه‌ای که علم با سرعت زیادی در حال پیشرفت است.

بدیهی است که علوم ورزشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده و در سال‌های اخیر رشد بسیار سریعی یافته است، تا جایی‌که اگر سوال جدیدی در این علم به‌وجود آید، دانشمندان و پژوهشگران این رشته، با تلاش و صرف وقت و هزینه در عرض چندسال، بسیاری از جنبه‌­های آن‌را بررسی کرده و موضوع جدیدی را به بدنه این علم اضافه می‌کنند. دانشمندان و پژوهشگران برای پاسخگویی به سوالات، روش­‌های خاصی را به‌کار می‌برند که معمولاً چهارچوب­‌های مشخصی دارد. این روش­‌ها در رشته­‌های علمی مختلف تا حدودی با یکدیگر تفاوت دارد. گرچه منابع اطلاعات فراوانی نظیر تجربه، اظهار نظر صاحب نظران و عرف و سنت وجود دارد، ولی باید توجه داشت که اطلاعات ناشی از دانش سازمان‌یافته علمی است که می‌­تواند با ارزش‌ترین امکانات را درباره تصمیم­‌گیری فراهم سازد.

روش های پژوهش تجربی در علوم ورزشی

در دانشگاه­‌های کشور ما، دانشجویان علوم ورزشی در سطوح کارشناسی، کارشناسی ارشد، و دکتری در گرایش­‌های مختلفی فارغ التحصیل می‌­شوند که معمولاً هرکدام از این گرایش­‌ها برای انجام تحقیقات خود از روش تحقیق خاصی استفاده می­‌کنند و به‌صورت کلی تحقیقات توصیفی، همبستگی و تجربی بیش‌تر انجام می‌پذیرند. لذا کتاب­‌های متعدد و با ارزشی جهت کمک به دانشجویان و پژوهشگران علوم ورزشی ترجمه، تدوین و تالیف شده است. اما به نظر می­‌رسد که تحقیقات تجربی کم‌تر در این کتاب­‌ها مورد توجه قرار گرفته باشد. در نگاه اول چنین به نظر می­‌رسد که این نوع تحقیقات به علوم تجربی و طبیعی اختصاص داشته و در حوزه علوم انسانی کاربرد کم‌تری دارد؛ زیرا این تحقیقات بر اساس وجه مشخصه اصلی خود یعنی کنترل متغیرها و مشاهده پدیده و سنجش رابطه علّت و معلولی بین متغییرها و حضور فعال پژوهشگر در صحنه آزمایش شناخته می­‌شود. اگرچه بخش عمده تحقیقات علوم تجربی و طبیعی در آزمایشگاه­‌ها و با کنترل دقیق متغیرها انجام می­پذیرد، این تحقیقات منحصراً در حوزه علوم تجربی و طبیعی انجام نمی­‌شود، بلکه در سایر حوزه‌­ها نیز از آن استفاده می­‌گردد. بدین صورت تحقیقات تجربی در حوزه علوم انسانی به ویژه تربیت بدنی، روان شناسی، جامعه شناسی و … کاربرد دارد. لذا در این کتاب تحقیقات تجربی در علوم ورزشی مورد بررسی قرار می­‌گیرد.

کتاب روش های پژوهش تجربی در علوم ورزشی شامل 9 فصل می‌­باشد که در فصل اول مقدمه و مروری بر انواع طرح‌­های تحقیق تجربی صورت می­‌گیرد. در 8 فصل بعدی، روش­‌های تحقیق تجربی؛ نیمه تجربی؛ تک آزمودنی؛ فراتحلیل؛ روش­‌های کنترل در آزمایش؛ مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه؛ جامعه و نمونه آماری؛ و اعتبار، پایایی و عینیت مطالعه می‌­شوند. در این کتاب سعی شده است تاجایی‌که امکان دارد روش­‌های مختلف با مثال­‌های گوناگون برگرفته از مقالات علمی توضیح داده شوند. امید است که مطالعه این کتاب بتواند تا حدودی به دانشجویان و پژوهشگران رشته علوم ورزشی که علاقه مند به تحقیقات تجربی هستند کمک کند. بدیهی است این کتاب نیز خالی از اشکال نیست؛ لذا انتقادات و پیشنهادات کارشناسان و اهل نظر را بر دانش نویسندگان افزوده و موجب افزایش کیفیت کتاب خواهد شد.

آنچه در کتاب روش های پژوهش تجربی در علوم ورزشی می خوانید :

فصل اول: مقدمه و مروری بر انواع طرح‌های تجربی
اعتبار درونی و بیرونی تحقیقات تجربی
طرح تحقیق
منابع

فصل دوم: روش تحقیق تجربی
طرح پس آزمون با گروه کنترل
طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل
طرح چهار گروهی سالمون
طرح‌های عاملی
طرح سری‌های زمانی
طرح متوازن ساز تقابلی
منابع

فصل سوم: روش تحقیق نیمه تجربی
طرح یک گروه کنترل با پس آزمون
طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل ناهمگن
طرح سری‌های زمانی
الف) طرح سری‌های زمانی با گروه واحد
ب) طرح سری‌های زمانی با گروه چندگانه
منابع

فصل چهارم: طرح‌های تک آزمودنی
موارد کاربرد طرح‌های تک آزمودنی در تربیت بدنی
طرح‌های A-B 39
طرح‌های A-B-A 39
طرح‌های A-B-A-B 41
طرح‌های خط پایه چندگانه
منابع

فصل پنجم: فراتحلیل
تعریف فراتحلیل
اصول کلی فراتحلیل
هدف فراتحلیل
شناسایی منابع ارزیابی نتایج پژوهش‌ها
روش‌های مقایسه و تلفیق نتایج پژوهش‌های انجام شده
ملاحظات روش شناسی
معایب فراتحلیل
مزایای فراتحلیل
منابع

فصل ششم: روش‌های کنترل در آزمایش
روش‌های همتاکردن
تحلیل کوواریانس
کنترل و روش‌های آن
منابع

فصل هفتم: مصاحبه، مشاهده و پرسشنامه
مصاحبه
الف) مراحل اجرای مصاحبه
ب) خطا در مصاحبه
ج) انواع روش‌های مصاحبه
مشاهده
الف) ابزار مشاهده
ب) ویژگی‌های مشاهده علمی
ج) انواع روش‌های مشاهده
د) محاسن مشاهده
و) معایب مشاهده
پرسشنامه
الف) مراحل اجرای زمینه یابی پرسشنامه‌ای
ب) بخش های مختلف پرسشنامه
ج) قواعد تنظیم پرسشنامه
د) انواع سوالات پرسشنامه
و) بررسی مقدماتی پرسشنامه
ه) اجرای پرسشنامه
ی) قابلیت اعتماد ابزار اندازه‌گیری
منابع

فصل هشتم: جامعه و نمونه آماری
تعریف جامعه
نمونه
ویژگی‌های نمونه‌گیری
اشتباهات نمونه‌گیری و غیر نمونه‌گیری
پژوهش با نمونه‌ای با اندازه کوچک
روش‌های نمونه‌گیری
الف) روش‌های نمونه‌گیری احتمالی
ب) روش‌های نمونه‌گیری غیر احتمالی
تعیین حجم نمونه آماری
منابع

فصل نهم: اعتبار، پایایی و عینیت
اعتبار و انواع آن
پایایی
روش‌های تعیین پایایی
عینیت
منابع

تالیف: دکتر فرشاد تجاری, دکتر محمدعلی آذربایجانی, فواد فیض الهی
ویراستار علمی: دکتر محمدعلی آذربایجانی